هیجان ها تا اندازه ای حالت های عاطفی و ذهنی هستند و باعث می شوند تا به شیوه خاصی احساس کنیم؛ مثلاً خشمگین یا شاد شویم. هیجان ها نوعی پاسخ فیزیولوژیکی هستند که بدن را برای سازگاری آماده می سازند. همچنین هیجانات پدیده های اجتماعی هستند و ارتباط ما را با دیگران از طریق موارد زیر تسهیل می سازند :
- احساس های ما را به دیگران منتقل می کنند؛
- چگونگی پاسخدهی دیگران به ما را تنظیم می کنند؛
- تعامل اجتماعی را آسان می سازند؛
- رفتار اجتماعی را ترغیب می کنند.
ضرورت مهارت مدیریت هیجان ها
عدم مدیریت هیجان ها به صورت صحیح مانند خشم می تواند روابط اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. هیجان ها در صورتی که به خوبی کنترل نشوند، سلامت جسمی و روانی افراد را به خطر می اندازند. مهارت مدیریت هیجان به شما کمک می کند تا بتوانید هیجان های منفی خود را شناسایی و کنترل نمایید تا اجازه ندهید که هیجان ها بر شما حاکم شده و رفتار شما را رقم بزنند.
مزایای مدیریت هیجان ها
همانطور که اشاره شد مدیریت هیجان ها مزایای مهمی دارد مثل:
- سلامت ذهنی و عاطفی
- کاهش آشفتگی، استرس و ناکامی
- ثبات و پختگی هیجانی
- عملکرد بهتر در نتیجه کنترل فشار هیجانی
- تعامل بهتر با دیگران و زندگی اجتماعی رضایت بخش
- خودتنظیمی، خودکارآمدی و رضایت از خود
- توانمندی (توانایی بهتر برای کنار آمدن با آنچه که زندگی از شما طلب می کند)
- آسایش و شادکامی
موانع مدیریت هیجان ها
بعضی عبارات و جمله های ذهنی مانع از این می شوند که ما بتوانیم هیجانات خود را به درستی مدیریت و کنترل بکنیم، در نتیجه باید سعی کنیم تا حدامکان از آن ها فاصله بگیریم. برخی از این جملات عبارتند از:
- طبیعی است که در این موقعیت آشفته شوم
- این تنها کاری است که می توانم بکنم
- من اینجوری ام، دست خودم نیست
- همینه که هست
- من که خودم نمی خواهم بد باشم، حتماً دلیل موجهی دارم
- نمی توانم فراموش کنم و راحت از کنارش بگذرم
- اگه الآن اینطوری واکنش نشان ندهم، زمینه را برای تکرار این شرایط مهیا کرده ام
- من یک عمر اینطوری بوده ام، نمی توانم عوض بشوم
- بارها سعی کرده ام اما موفق نمی شوم
- درصورت تغییر، جذبه و تعصب خودم را از دست می دهم و به فردی ضعیف تبدیل می شوم
مدیریت شناختی هیجان
هرچه از خودآگاهی یا شناخت بیشتری نسبت به خودتان برخوردار باشید، بهتر قادر خواهید بود که هیجان ها را به محض رخ دادن آن ها شناسایی نمایید. شما می توانید برای کسب شناخت و آگاهی بیشتر نسبت به خودتان تست شخصیت اناگرام را پاسخ داده و در صورت تمایل برای درک بهتر از تیپ شخصیتی خودتان از مشاوران ماه شید خرد کمک بگیرید.
شناسایی هیجان ها این امکان را برای شما فراهم می سازد که یک گام به عقب رفته و در نظر بگیرید که این حالت برای شخص دیگری اتفاق افتاده است. با این کار شما از خود هیجان جدا شده و بنابراین بهتر می توانید تشخیص دهید که درحال تجرب چه هیجانی هستید و رفتار مناسب برای ابراز آن کدام است.
برای اینکه بتوانید در کمترین زمان هیجان های خود را شناسایی کنید، باید به موارد زیر در خودتان توجه نمایید:
- شانه های بدنی
- افکار و باورها؛
- اعمال؛
- راه اندازها؛
- انگیزش ها؛
خود را به عنوان یک مقابله کننده خوب باور کنید و اطمینان داشته باشید که می توانید از عهده کنترل هیجانات منفی تان برآیید.
برای کنترل هیجانات تان از سبک مقابله سرکوبگر استفاده نکنید، چراکه هیجان سرکوب شده در جای دیگر و به شکلی شدیدتر خود را نشان خواهد داد. به جای انکار و سرکوب نمودن هیجانات منفی، آن ها را بپذیرید و آگاهانه به مدیریت آن ها بپردازید.
افکار غیرمنطقی زیربنای هیجانات خود را بررسی کرده و آن ها را اصلاح نمایید. مثلاً:
- دیگران را سرزنش نمی کنم؛
- سعی نمی کنم دیگران را محدود کنم؛
- باید ببینم چه کاری غیر از این می توانم بکنم؛
- دیگران سعی در صدمه زدن به من ندارند، آنها درگیر نیازهای خود هستند؛
- دیگران تنها کاری را انجام می دهند که فکر می کنند باید آن موقع انجام دهند؛
- اگر من موقعیت دیگری می خواهم، باید رفتارم را تغییر دهم
مدیریت رفتاری هیجان
- با گریه کردن یا دردل کردن برای فردی که به او اعتماد دارید، از بار منفی هیجان خود بکاهید؛
- ورزش کنید و به فعالیت های بدنی بپردازید؛
- با شوخی یا لطیفه فضای موجود را تغییر دهید؛
- در برابر یک موقعیت برانگیزاننده سکوت کنید یا موضوع را عوض کنید؛
- از محیط دور شوید و در محیطی آرام قدم بزنید و فکر کنید
- خود را با کار یا چیزی که برایتان خوشانید است، سرگرم کنید مثلاً به موسیقی گوش کنید؛
- با استفاده از نوشتن می توانید مدیریت هیجان خود را بهبود بخشید؛
- احساسات خود را به صورت کلامی با فردی که شما را ناراحت کرده است، بیان کنید؛
- از مقابله های فیزیولوژیکی استفاده کنید و تمرینات آرام بخشی را انجام دهید.
یکی از هیجاناتی که همه ما سعی می کنیم تا حد زیادی آن را کنترل و مدریت کنیم، هیجان خشم است. برای کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر در رابطه با چگونگی مدیریت خشم می توانید به سایت ماه شید خرد بخش مقالات مراجعه کنید.
نویسنده: کیمیا شراهی
با استفاده از: کتاب مدیریت هیجان نوشته دکتر نسرین دانایی
