اختلال شخصیت پارانوئید یکی از انواع اختلال های رایج شخصیتی است که بر اساس آمار انجمن روانپزشکی آمریکا ۲ تا ۴ درصد مردم مبتلا به آن می شوند. “داشتن شک و گمان نسبت به همه” هسته ی مهم و اصلی این اختلال شخصیتی است؛ افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، اغلب اوقات نسبت به اطرافیان و قصد و نیت آن ها شک داشته و به آن ها بدبین و بی اعتماد هستند. به عنوان مثال ممکن است بر این باور باشند که در محل کاری همکارانشان در حال جمع‌آوری مدارکی برای از بین بردن جایگاه شغلی آن ها و ایجاد شرایطی برای اخراج کردنشان هستند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید حرف ها و رفتارهای بدون نیت و منظور دیگران را، اضطراب آور، تهدید آمیز و خطرناک دریافت می کنند. آن ها در رابطه با هر اتفاق و رویدادی به دنبال یک تهدید و خطر پنهان می گردند.
عدم اعتماد افراد مبتلا به پارانویا به دیگران دائمی، فراگیر، پایدار و غیرقابل تغییر است؛ به همین دلیل تا حد زیادی از برقراری روابط و دوستی های نزدیک و صمیمی دوری کرده و حتی در بین ارتباط های خود نیز نسبت به اطرافیانشان بدبین بوده، مدام به دیگران پرخاش می کنند و با عصبانیت با آن ها برخورد می کنند. بی اعتمادی، بدگمانی و داشتن نگاه منفی به دیگران در بعضی از این افراد تا جایی جلو می رود که گاهی احساس می کنند حتی نزدیک ترین افراد زندگی شان مثلا پدر یا مدرشان به آن ها خیانت کرده اند. در حالی که برای ادعاهای خود هیچ مدرک و سند قابل استناد و عینی هم ندارند، به ندرت در مواردی هم ممکن است ترس از خیانت دیگران تا حدی ادامه پیدا کند که فرد تصمیم بگیرد قبل از این که دیگران به او آسیبی برسانند، او خود دست به خودکشی بزند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویا تعریف ها و صحبت های از روی محبت و تحسین آمیز دیگران را هم از فیلتر بدبینی خود عبور می دهند و در برابر آن ها احساس خطر می کنند. به عنوان مثال اگر فردی به او پیشنهاد یک موقعیت شغلی بدهد ، او این گونه دریافت خواهد کرد که حتما باید یک قصد و نیت بدی پشت پیشنهادی که دریافت کرده است، باشد. مثلا: “حتما منظورش این بوده که الآن شغل به درد بخوری ندارم، به من شغل دیگری پیشنهاد داده تا من رو تحقیر بکنه”.
در صورت تمایل برای مطالعه بیشتر در رابطه با سایر اختلالات شخصیت ، می توانید به سایت ماه شید خرد بخش مقالات مراجعه کنید
معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت پارانویا یا پارانوئید
برای اینکه فردی مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید تشخیص داده شود لازم است تا معیارهای زیر در او دیده شده و مورد بررسی قرار بگیرند:
- بدگمانی، بدبینی و عدم اعتماد مداوم به سایرین : فرد به طور همیشگی قصد، انگیزه، هدف و نیت دیگران را بدخواهانه برداشت می کند.
- او اغلب فکر می کند که دیگران در حال سواستفاده از او هستند، به دنبال آسیب رساندن و یا فریب دادن او هستند بدون این که برای حرف هایش دلیلی داشته باشد.
- دائما مشغول ارزیابی تردید، ظن و شک های غیرمنطقی و ناموجه نسبت به وفاداری دیگران و قابل اعتماد بودن آن ها است.
- همیشه از درد و دل کردن با دیگران اجتناب می کند، زیرا بر این باور است که احتمالا دیگران از حرف هایش علیه او استفاده خواهند کرد.
- به هر علتی هرچند کوچک، کینه دیگران را به دل می گیرد، به عنوان مثال اگر شخصی به او انتقادی را وارد کند، بسیار ناراحت شده و کینه او را به دل می گیرد. همچنین این افراد اگر از کسی ناراحت شوند، به سختی می توانند او را ببخشند.
- رخدادهای کاملا خنثی و اتفاقی، حرف های بدون نیت اطرافیان و به طور کلی هر چیزی را تهدیدآمیز یا توهین کننده معنی می کنند.
- دیگران برداشت های توهین آمیز و منفی آن ها را درست و منطقی نمی دانند. این افراد زمانی که برداشت منفی یا تهدیدآمیزی نسبت به کسی پیدا کنند، اغلب خیلی سریع عصبی شده و با پرخاشگری به او حمله می کنند.
- به طور مداوم و همیشگی بدون هیچ دلیل و استدلال منطقی و موجهی ، درباره ی وفاداری و درستی شریک زندگی، اعضای خانواده، دوستان نزدیک و همکارانشان شک کرده و گمان بد می کنند.
- در ارتباط با دیگران منزوی، پرخاشگر، خشک و جدی، کنترل کننده و سرد هستند.
در صورتی که هرکدام از نشانه های گفته شده را به طور متعدد و در موقعیت های مختلف در خودتان و یا نزدیکانتان احساس کرده اید، مشاوران حرفه ای و متخصص ماه شید خرد آماده کمک و راهنمایی به شما هستند.
پارانویید و مسائلی که به همراه می آورد
همان گونه که بالاتر “بی اعتمادی و سوظن شدید به همه افراد” به عنوان ویژگی اصلی مبتلایان به شخصیت پارانوئید مطرح شد، لازم به ذکر است که همین مسئله روابط بین فردی این افراد را به نحو قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. ارتباطات آن ها بسیار سطحی و ساده است و اکثر این افراد روابط صمیمی، نزدیک و عمیق طولانی مدت را تجربه نکرده اند. آمار ازدواج بین این افراد در مقایسه با سایرین کمتر بوده و ازدواج های آن ها عموما به جدایی می انجامد . روابط پرخاشگرانه، انزوا و احساس تنهایی ، احساس ترس، اضطراب و نگرانی های همیشگی، زمینه ابتلا به افسردگی را نیز برای این افراد ایجاد می کند. همچنین باید به این نکته هم اشاره کرد که اختلال شخصیت پارانویا یکی از شایع ترین اختلالات شخصیت در بین کسانی است که اختلال سوء مصرف مواد مخدر دارند.
شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اختلال سوء مصرف مواد و اعتیاد کلیک کنید
نویسنده: کیمیا شراهی
با استفاده از: کتاب آسیب شناسی روانی دکتر مهدی گنجی.
