خودزنی اتفاقی ناگهانی و یک باره و یا رفتاری تکرارشونده است که ممکن است برای هر فردی رخ بدهد. در مجموعه ماه شید خرد مشاوران و روانشناسان ما بدون قضاوت و همدلانه در کنار شما خواهند بود.
خودزنی چیست؟
خودزنی، هر عمل و رفتاری است که باعث درد عمدی یا آسیب دیدن فرد شود. آسیب زدن به خود می‌تواند شامل رفتارهای متفاوتی شود از جمله : خراش انداختن پوست، ضربه زدن به خود، بریدن، سوزاندن، گاز گرفتن ، کندن مو، یا به طور مداوم قرار دادن خود در موقعیت های خطرناک. همچنین سوءمصرف مواد مخدر و الکل یا مصرف بیش از اندازه دارو هم از مصادیق آسیب زدن به خود و خودزنی هستند.
چه عواملی منجر به بروز خود زنی می شوند؟
خودزنی عموما به عنوان روشی در جهت مدیریت کردن و پاسخ دادن به دردهای عاطفی و احساسی، تحت فشارهای بیش از توان فرد بودن و رنجش های روانی رخ می دهد. در اغلب موارد افراد بدون تصمیم به مردن به خود آسیب می زنند اما گاهی امکان دارد فرد قصد خودکشی هم داشته باشد. بعضی از انسان ها این باور را دارند که درد جسمانی و فیزیکی که ناشی از آسیب به خود هستند، به صورت موقتی باعث آزادی و رهایی آن ها از درد های روانی و هیجانی می‌شود. در نتیجه از این دید خودزنی می تواند به عنوان یک شیوه‌ی سازگاری موقتی و آسیب زا باشد ؛ شیوه‌ای دردآور که به آن ها کمک می‌کند به زندگی خود ادامه دهند.
خطر مرگ اتفاقی و ناخواسته، آن هایی را تهدید می‌کند که بدون داشتن قصد و نیت خودکشی به خود آسیب وارد می کنند. همچنین اگر خودزنی، تنش و رنجش روانی و هیجانی فرد را از بین نبرد و یا به او در جهت کنترل دردهای ذهنی اش کمکی نکند، ممکن است فرد صدمه‌ی عمیق تر و شدیدتری را به خود بزند یا این ذهنیت را در او به وجود بیاورد که دیگر قادر به تحمل، مدیریت کردن و کنترل دردها نخواهد بود و به فکر خودکشی بیافتد.
چرا بعضی افراد خودزنی می کنند؟
دلایل مختلفی در رفتارهای خودزنی، دخالت دارند. مثل:
- کنار آمدن با مشکلات زندگی و احساسات دردآور مانند احساس گناه، شرم، احساس گناه، ترس و تنهایی؛
- حل مسائلی که فرد را آزار می دهند مانند استرس روزانه، اضطراب های شدید یا مسائل مرتبط به سلامت روان(ابتلا به اختلالات روانی مانند بروز پنیک، اختلالات خلقی و دوقطبی)؛
- در جهت تنبیه خود و یا انتقام گرفتن از خود؛
- رها شدن از تنش و هیجانات دیگر؛
- برای احساس کردن چیزی در جهت غلبه کردن بر «بی‌حسی» احتمالی بعضی از افراد؛
- کسب احساس “کنترل داشتن” بر شرایط و مشکلات مختلف.
پیامدهای خودزنی می‌تواند مهلک و کشنده باشد؛ به همین دلیل به ارزیابی دقیق و مراقبت یک متخصص سلامت روان نیاز دارد. شما عزیزان می توانید در صورت تمایل به مشاوران مجموعه ماه شید خرد مراجعه بفرمایید.
روش‌های سازگاری و غلبه بر خود زنی
راهبردهای کمک به خود: احتمالاً خود فرد به سختی بتواند خودزنی را متوقف کند. به همین دلیل کمک گرفتن از دیگران ضروری است؛ اما راهکارهای زیر ممکن است به کار بیایند:
- تأخیر؛ تلاش کنید حدود ۱۰ دقیقه خودزنی را عقب بیاندازید. اگر این روش جواب داد در نوبت بعدی سعی کنید این زمان را به ۲۰ دقیقه، ۳۰ دقیقه، یک ساعت و همینطور بیشتر افزایش بدهید. به عقب انداختن و تاخیر در خود زنی ممکن است به شما کمک کند تا راه حل های دیگری برای مدیریت کردن مشکلاتتان بیابید.
- حواستان را به کار دیگری پرت کنید؛ وقتی میل به خودزنی پیدا کردید، سعی کنید حواس خودتان را پرت کنید. به عنوان مثال می توانید با دوستانتان تماس بگیرید، ورزش کنید و به پیاده روی بروید، فیلم تماشا کنید، دوش بگیرید، بازی های رایانه ای جذاب نصب کنید، به موسیقس گوش بدهید، ریلکسیشن(آرام سازی) بیاموزید تا در این مواقع از آن استفاده کنید، ماهیچه‌های خود را منقبض کرده و پس از آن به حالت آرمیده قرار بگیرید؛
- منحرف کردن ذهنیت؛ فعالیتی شبیه به خودزنی را انجام دهید؛ فعالیتی که باعث آسیب و صدمه به شما نمی شود اما میل شما به خودزنی را کاهش می دهد. به عنوان مثال نگه‌داشتن یخ در دست، ضربه زدن به بالشت، دوش سرد یا داغ گرفتن.
- تنفس های عمیق و شکمی؛ هنگام دم به آهستگی تا ۵ و سپس حین بازدم نیز به آرامی تا ۵عدد بشمارید. می‌توانید از دیگر فنون تنفس هم استفاده کنید؛ روش‌هایی که بیشتر برای شما کارایی داشتند.
بعضی از این راهبردها در بعضی از مواقع برای شما مفید واقع می شوند و در شرایط دیگر نه؛ یا ترکیب کردن راهبردها برای شما کارایی لازم را دارد. مهم است این را بدانید که کدام شیوه تاثیر بیشتری روی شما دارد. نکته مهم تری که باید به آن توجه داشته باشید این است که هیچ‌یک از این روش‌ها راهکار بلندمدت و همیشگی نیستند، بلکه صرفاً راه حل و جایگزینی کوتاه‌مدت برای رها شدن از رنجش ها و دردهای لحظه ای محسوب می‌شوند و باید برای رفع دائمی این آسیب ها به متخصصین حرفه ای رجوع کرد.
شما عزیزان می توانید در صورت تمایل برای آگاهی از دیگر مسائل بهداشت روانی، به سایت ماه شید خرد بخش مقالات روانشناسی مراجعه کنید.
با استفاده از : خود زنی در جوانان نوشته دنیس اوگرین و ترجمه علیرضا نیکمراد.
