اگر بعد از مطالعه این مطلب احساس کردید که یکی از دوستان یا اطرافیانتان علائم روان پریشی را از خود بروز می دهد، حتما از یک روانشناس متخصص در این حوزه کمک بگیرید.
روان پریشی یا سایکوز چیست؟
قبل از هر چیز باید اصطلاح سایکوز یا پسیکوز را توضیح دهیم: “سایکوز” (psychosis) مجموعه ای از نشانه های غیر طبیعی است که بر اثر قطع ارتباط فرد با واقعیت ایجاد شده و منجر به ترس و سردرگمی در فرد می شود. دو مورد از بارز‌ترین این نشانه ها هذیان (delusion) و توهم (hallucination) هستند. در واقع سایکوز یا روان پریشی وضعیت روانی اشاره می کند که در آن واقعیت شدیدا تحریف شـده است و این وضعیت توهم ها، هذیان ها و آشفتگی های فکری را به همراه می آورد.
البته لازم به ذکر است که افـراد مبتلا به اختلالات سایکوتیک عموما علائم و نشانه های دیگری هم دارند، مانند نابهنجاری روانی حرکتی، آشفتگی عاطفی و خلقی، رفتارهای نامنظم و نقص های شناختی. علل اختلالات روان‌پریشی متعدد و پیچیده بوده و شامل تحولات دوره کودکی، ساختار ژنتیکی، تجارب آسیب زا زندگی، مصرف داروها و مواد مخدرها و سایر عوامل می‌شود. اختلالات سایکوتیک اغلب در دوره نوجوانی و یا در اوایل بزرگسالی بروز پیدا می کند و مداخله ی سریع و به موقع تأثیرات قابل توجهی در کنترل و بهبود آن خواهد داشت. تعداد زیادی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی خود را از دیگران جدا می کنند. این موضوع در تشخیص و چگونگی روند اختلال مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. اگر حمایت و مداخله به درستی انجام شود، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلالات می توانند تا حد زیادی زندگی به هنجار و معنا داری را داشته باشند.
نشانه های تشخیصی اختلال اسکیزوفرنی
نشانه ها و علائم روان‌پریشی در هر فرد و حتی در دوره های زمانی متفاوت، مختلف است. اما عموما افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی برخی از علائم زیر را از خود بروز می دهند:
الف) هذیان: منظور از هذیان افکار و باورهای قوی و راسخی هستند که مبتنی بر واقعیت نبوده و اشتباه هستند. برخی از افراد مبتلا به اختلالات سایکوتیک دچار این نوع باورها هستند. برخی از هذیان ها عجیب و غریب هستند(مانند این که فردی باور داشته باشد که اعضای داخل بدنش را بیرون آوردند) و برخی دیگر از هذیان ها چندان عجیب نیستند(مثل باور به این که فردی تحت تعقیب قرار گرفته است). این افراد عموما می توانند برای تایید و توجیه هذیان های خود دلایلی را ارائه کنند. هذیان ها در واقع علامت سوگیری در پردازش اطلاعات و در نتیجه داشتن باورهای غلط و غیر واقعی در مورد دنیاست. باورهای مرتبط به آزار و اذیت شایع ترین هذیان هایی هستند که افراد مبتلا به اختلالات سایکوتیک تجربه می کنند. در این نوع هذیان فرد فکر می کند که فرد یا گروهی قصد آزار و اذیت و یا آسیب زدن به او را دارند.
ب) توهم: توهم ها در واقع نابهنجاری در حواس پنجگانه هستند به عنوان مثال ممکن است فردی که توهم را تجربه می کند چیزهایی را ببیند یا بشنود که اصلا در واقعیت وجود خارجی ندارند. توهم های شنیداری شایع ترین نوع توهم در روان‌پریشی هستند. اغلب توهم ها باعث آشفتگی و اضطراب در فرد می شوند.
ج) افکار و رفتار نامنظم و آشفته: افراد مبتلا به روان‌پریشی عموما آشفته هستند زیرا افکارشان با عقل و منطق جور در نمی‌آید و یا اغلب اصلا به هم مرتبط نیستند. همچنین ممکن است صحبت ها و زبان شان غیرعادی و غیرطبیعی بوده و دنبال کردن حرف هایشان مشکل باشد. همچنین این احتمال وجود دارد که افرادی که مبتلا به اختلالات سایکوتیک هستند رفتارهای غیر معمولی نیز ازشان دیده بشود. مثلا ممکن است بدون هیچ علت مشخصی فرد عصبانی یا غمگین بشود و یا به صورت ناگهانی افسرده یا هیجان زده بشود.
این افراد عموما در زندگی خود دچار مشکلات اساسی و ناکارآمدی های بارزی می شوند.
د) نشانه های منفی :شامل عدم احساس لذت، فقر کلامی، بی واکنشی هیجانی و ناخواستی
شیوع اختلال اسکیزوفرنی
بر اساس آخرین نسخه DSM نرخ شیوع اختلال اسکیزوفرنی در طول زندگی حدودا بین ۳ تا ۷ درصد است، البته باید توجه داشت که بر اساس نژادها، قومیت ها و کشورهای مختلف تفاوت های بسیاری گزارش شده است. نسبت زنان به مردان بسته به جامعه های آماری و علائم و نشانه های اختلال متفاوت است. به عنوان نمونه، زمانی که به نشانه های منفی و طول مدت اختلال اهمیت داده می شود، شیوع بیشتری در مردان به نسبت زنان گزارش می شود.
در حالی که زمانی که به تعداد نشانه های خلقی و عاطفی و کوتاه تر بودن مدت بروز علائم و نشانه ها اهمیت داده می شود، شیوع در مردان و زنان تقریبا مساوی خواهد بود. سن شروع شدن اختلالات سایکوتیک عموما در زنان کمی بالاتر از مردان است و این احتمال که فردی برای اولین بار بعد از ۴۰ سالگی نشانه های اسکیزوفرنی را از خود بروز بدهد در زنان بیشتر است.
به طور کلی اختلالات روان پریشی موجب رنج فرد مبتلا و اطرافیان او می شود. باید به این افراد زمان داد و تا حد ممکن کمک شان کرد تا بتوانند دوره مداخله و درمان خود را طی کنند. حمایت از آن ها مسیر درمان را برای این افراد بسیار هموار خواهد کرد. برای پیدا کردن روانشناس و مشاور مناسب توصیه می کنیم مقاله “چگونه یک درمانگر و روانشناس مناسب انتخاب کنیم؟” در سایت ماه شید خرد مطالعه کنید.
نویسنده: کیمیا شراهی
با استفاده از کتاب آسیب شناسی روانی نوشته ریچارد پی هالجین و ترجمه یحیی سید محمدی
